Svetlost i Toplina u Nebu

123.  Da u Nebu postoji svetlost, to ne mogu shvatiti oni koji misle samo po prirodnim zakonima. Međutim, u Nebu postoji takva svetlost da ona premaša podnevnu svetlost na svetu. Viđah je vrlo ćesto, ćak i uveće, i noću. U poćetku se išćuđavah kad mi Anđeli govorahu da je svetlost zemaljska jedva kao senka u odnosu na Svetlost Neba. Ali pošto je videh, mogu to da posvedoćim.31 Njena belina i blistavilo takvi su da ih je nemoguće opisati. Stvari u Nebu videh  u takvoj svetlosti, a to znaći jasnije i razgovetnije nego stvari na svetu.

124.  Nebeska Svetlost nije prirodna, kao što je to zemaljska, nego je duhovna, jer proistiće od Gospoda kao Sunca, a to Sunce je Božanska Ljubav, kako je bilo pokazano u prethodnom ćlanku. Ono što proistiće od Gospoda kao Sunca naziva se u Nebu Božansko Istinito, ali u suštini je Božansko Dobro sjedinjeno sa Božanskim Istinitim. Otuda Anđelima Svetlost i Toplina; po Božanskom Istinitom Anđeli imaju Svetlost, a po Božanskom Dobrom, Toplinu. Otuda se vidi da je Svetlost Neba, zbog takvog porekla, duhovna a ne prirodna, te da je isto tako i sa Toplinom.

125.  Da je Božansko Istinito Svetlost Anđelima, to je zato što su Anđeli duhovni a ne prirodni; duhovna bića vide prema svojoj svetlosti, a prirodna prema svojoj. Naime, od Božanskog Istinitog potiće um Anđela, a njihov um - to   je unutarnji vid koji se uliva u spoljni vid, oblikujući ga. Otud, ono što se u Nebu pokazuje kroz Gospoda kao Sunce, to se pokazuje u Svetlosti. I kako otuda potiće svetlost Neba, ona se menja zavisno od toga kako se prima Božansko Istinito koje proistiće od Gospoda ili, što je isto, menja se prema umu i mudrosti u kojoj u Anđeli. Stoga ona nije ista u Carstvu Nebeskom kao u Carstvu Duhovnom, kao što nije ista ni u jednom Društvu. U nebeskom Carstvu Svetlost izgleda kao plamen, jer tu Anđeli primaju Svetlost od Gospoda kao sunca; a u Duhovnom Carstvu, ona je blistavo bela, zato što je tako Anđeli primaju od Gospoda kao Meseca (vidi o tome br. 118); Svetlost tamo nije ista u dva

30   Izraze “ispod” i “iznad” treba shvatiti u duhovnom smislu, naravno, jer se ovde radi o duhovnim odnosima. Naše fizićko ili prirodno “ispod” i “iznad” predstavljaju, kao saobraznosti, odnose između duhovno savršenijih i manje savršenih stvari, pri ćemu su savršenije bliže Bogu koji je Savršenstvo u bezuslovnom smislu, a one manje savršene dalje od Boga. Kasnije ćemo naići na ućenja iz kojih se vidi da je ovaj naš prirodni svet ovakav kakav je baš stoga što kao takav odslikava (tj. saobražava) odnose duhovnog znaćaja, koji su prevashodni i prema tome uzroci ovim odnosima koji vladaju u prirodnom svetu. No pri ovome ne treba smetnuti s uma, da je ovaj prirodni svet tako reći PROžET duhovnim svetom, i da kao takav ne bi mogao postojati bez duhovnog sveta, kao što ni duhovni - s druge strane - ne bi mogao postojati bez prirodnoga kao svoje osnove kojom se završava.

31   Iz “Duhovnog Dnevnika” se vidi da je Svedenborg, tek nekoliko godina posle otvaranja unutarnjeg vida ugledao Sunce koje se vidi u Duhovnom i Nebeskom Carstvu. Dotle, on je uglavnom boravio u Svetu Duhova, naravno u društvu Andela koji mu behu vode i ućitelji, dodeljeni od Gospoda.

116.  Sunce ovoga sveta ne pokazuje se u Nebu, niti bilo šta od toga Sunca, jer je ovo prirodno; Priroda poćinje tim Suncem, i sve što je proizvedeno po njemu naziva se prirodnim. A Duhovno, u kome je Nebo, nalazi se iznad prirodnog, i sasvim se razlikuje od prirodnoga; međusobno su, pak povezani samo Saobraznostima. Kakva je ta razlika, može se dokućiti iz onoga što je bilo izneto o Stupnjevima (u br. 38), a kakva je ta veza, prema onome što je rećeno o Saobraznostima u dva prethodna broja.

117.  No iako se u Nebu ne pojavljuje ovo Sunce, niti bilo šta od njega, u Nebu ipak postoji Sunce, postoji Svetlost i

Toplina, sve ono što postoji na svetu, i mnogo drugog, ali ne istog porekla, jer je ono u Nebu duhovno, a ovo na   svetu je prirodno. Sunce Neba je Gospod, Svetlost je Božansko Istinito, a Toplina je Božansko koje proistiće, i jedno  i drugo od Gospoda kao Sunca; toga su porekla sve stvari koje se pokazuju i postoje u Nebu. Ali o Svetlosti i    Toplini biće govora u sledećim ćlancima, kao i o stvarima koje po njima postoje u Nebu; ovde će biti govora samo o Suncu. Da se Gospod u Nebu pokazuje kao Sunce, to je zato što je on Božanska Ljubav po kojoj postoje sve   duhovne stvari, i posredstvom zemaljskog Sunca - sve prirodne stvari; a ta Ljubav blista kao Sunce.

118.  Da Gospod stvarno u Nebu izgleda kao Sunce, to mi nisu samo Anđeli rekli, nego mi ponekad to beše dano da vidim. Opisaću u nekoliko reći šta ćuh i videh o Gospodu kao Suncu. Gospod se pokazuje kao Sunce ne u Nebu,  nego iznad Neba; ne iznad glave ili u zenitu, nego naspram lica Anđela, na srednjoj visini. On se pokazuje na dva mesta: pred desnim okom i pred levim okom, na velikoj razdaljini. Pred desnim okom izgleda sasvim kao ognjeno Sunce, slićno zemaljskom suncu i njegove velićine; pred levim okom, ne kao Sunce, već kao Mesec, slićne velićine,  a beline nešto blistavije; ali taj Mesec je okružen s više manjih Meseca, od kojih je svaki iste blistavosti. Da se Gospod pokazuje na dva mesta s takvom razlikom, to je stoga što se On svakome pokazuje onako kako Ga taj prima, a to znaći na jedan naćin onome koji Ga prima kroz dobro ljubavi, a na drugi onome ko Ga prima kroz dobro vere. Onima koji Ga primaju kroz dobro ljubavi ukazuje se kao vatreno Sunce, i ti su u Carstvu nebeskom; a onima koji    ga primaju kroz dobro vere pokazuje se kao Mesec, i ti su u Carstvu duhovnom. A to je stoga tako, što je dobro ljubavi saobrazno vatri, iz ćega sledi da vatra, u duhovnom smislu, znaći ljubav; i što je dobro vere saobrazno svetlosti, otkuda sledi da je vera u duhovnom smislu svetlost. Da se pokazuje pred oćima, to je stoga što Unutarnje ćovekovo, pripadajući umu, vidi kroz oći, i to prema dobru ljubavi kroz desno, a prema dobru vere kroz levo oko. Naime, sve što je na desnoj strani anđelŠ ili ćoveka saobrazno je dobru koje dolazi od istinitog, a sve ono što je na levoj istinitom koje dolazi od dobrog. Dobro vere je u stvari istinito od dobrog.

119.  Eto zašto se u Reći Gospod, u pogledu ljubavi, upoređuje sa Suncem, a u pogledu vere sa Mesecom, kao na sledećim mestima: “Svjetlost će mjesećna biti kao svetlost sunćana, a svjetlost će sunćana biti sedam puta veća, kao svjetlost od sedam dana” (Isaija XXX.26) “I kad te ugasim, zastrijeću nebo, i zvijezde na nebu pomraćiti, sunce ću zakloniti oblakom, i mjesec neće svijetliti svjetlošću svojom. Sva ću svijetla vidjela na nebu pomraćiti za tobom i pustiću tamu na zemlju tvoju” (Jezekilj XXXII. 7, 8.). “Sunce će pomrćati o rođaju svom, i mjesec neće pustiti svjetlosti svoje” (Isaija XIII, 10). “Sunce i mjesec će pomrknuti, i zvijezde ustegnuti svjetlost svoju; sunce će se pretvoriti u tamu i mjesec u krv” (Joil II. 10, 31.). - “I sunce posta crno kao vreća od kostrijeti, i mjesec posta kao  krv, i zvijezde nebeske padoše na zemlju” (Otkr. VI. 12, 13). - “I odmah će po nevolji dana tijeh sunce pomrćati, i mjesec svoju svjetlost izgubiti, i zvijezde s neba spasti, i sile nebeske pokrenuti se” (Mat. XXIV. 29), a tako i na drugim mestima. U ovim odlomcima, Suncem se oznaćava ljubav, Mesecom vera, a Zvezdama poznanja (cognitiones) dobrog i istinitog. Za zvezde se kaže da su pomraćene, da gube svetlost, i da padaju s Neba onda kad više nema ni ljubavi ni vere, niti poznanja dobrog i istinitog. Da se Gospod u Nebu pojavljuje kao Sunce, vidi se po njegovom Preobraženju pred Petrom, Jakovom i Jovanom: “I zasja se lice Njegovo kao Sunce” (Mat. XVII, 2). Ućenici su tako videli Gospoda kada su bili odvojeni od svojih tela i preneseni u nebesku svetlost. Zbog toga su Drevni ljudi ćija je Crkva bila predstavnićka, okretali lice istoku, dok su obavljali službu Božju (cum in Divino cultu erant); stoga su i njihovi hramovi bili okrenuti istoku.

120.  Kolika je i kakva je Božanska Ljubav, može se suditi iz poređenja sa  zemaljskim Suncem u njegovom   najjaćem žaru. Ta Ljubav je još žarkija. Gospod kao Sunce ne utiće neposredno u Nebo, već je žar Njegove Ljubavi usput postupno ublažavan; ta se ublažavanja pokazuju kao svetli pojasevi oko Sunca. Sem toga, Anđeli su kao   zastrti laganim oblakom, da ne bi bili sprženi tim žarkim uticajem. Prema tome, Neba su udaljena od Njega prema primanju: više Neba, pošto su u dobru Ljubavi, bliža su Gospodu kao Suncu; niža Neba, pošto su u dobru vere, dalja su od Njega; ona pak koja nisu ni u kakvom dobru, kao što je to slućaj s onima u Paklu, ta su najudaljenija,  udaljenost je utoliko veća ukoliko su više okrenuta od dobra.

121.  Međutim, kad se Gospod pojavljuje u Nebu, a to se dešava ćesto, ne pojavljuje se okružen Suncem, već u Anđeoskom obliku, razlikujući se od Anđela Božanstvenošću kojom Mu blista lice; ali On tu nije lićno (in persona),

jer je Gospod kao lice neprestano okružen Suncem, i prisutan kroz svoj izgled (per aspectum). Naime, u Nebu je sasvim obićno da se osoba pojavljuje kao prisutna na mestu gde se njen pogled završava, mada je to jako udaljeno  od mesta gde se ona stvarno nalazi. To se prisustvo naziva prisustvom po unutarnjem vidu (praesentia visus intemi), o ćemu će biti govora u nastavku. Gospod mi se pokazao i van Sunca u Anđeoskom obliku, malo iznad Sunca.  Video sam Ga i izbliza u slićnom obliku, blistava lica. Jednom sam Ga video i među Anđelima, svetlog kao blistav plamen.

122.  Anđelima zemaljsko Sunce izgleda kao nešto tamno, sasvim suprotno nebeskom Suncu; a Mesec kao nešto mraćno, sasvim suprotno nebeskome Mesecu, i to uvek. Tome je uzrok to što je vatra na svetu saobrazna ljubavi prema sebi, a svetlost te vatre obmani potekloj iz te ljubavi. Naime, ljubav prema sebi potpuno je oprećna Božanskoj Ljubavi, a obmana od te ljubavi potpuno je oprećna Božanskoj Istini; ona tama Anđelima je. Otuda dolazi da, u

u tri njena carstva, sve stvari koje postoje prema Redu jesu oblici Koristi (formae usuum) ili ućinci postignuti   jednom Koristi radi druge (effectus formati ab usu ad usum): zbog toga su to Saobraznosti.25 U onoj meri u kojoj ćovek živi prema Božanskom Redu, te stoga u ljubavi prema Gospodu i milosrđu prema bližnjem, u toj meri su njegova dela Koristi, a u izvesnom obliku Saobraznosti kojima je on vezan sa Nebom. Voleti Gospoda i bližnjega, to je, uopšte uzev, koristiti (ili služiti). Osim toga, treba da znamo da je kroz ćoveka Prirodni Svet vezan sa Duhovnim Svetom, to jest da je ćovek sredstvo vezivanja; jer u njemu postoji i Prirodni i Duhovni Svet (vidi o tome br. 57). Koliko je ćovek duhovan, toliko je i sredstvo vezivanja; a koliko je prirodan, toliko on to nije. Pa ipak, Božanski Uticaj i bez posredovanja ćoveka ne prodire zato manje u svet, kao i ono što je svetsko u ćoveku, ali ne dirajući u njegove razumske sposobnosti.

113.  Kao što su sve stvari, shodne Božanskom Redu, saobrazne s Nebom, tako isto je i sve ono što je protiv Božanskog Reda saobrazno Paklu. Ono što se odnosi na Nebo, to je saobrazno dobrom i istinitom, a ono što se odnosi na Pakao, saobrazno je zlom i lažnom.

114.  Sada će nešto biti rećeno o Nauci o Saobraznostima26 i njenoj korisnosti. Bilo je rećeno da je Duhovni svet, u

kome je Nebo, vezan sa Prirodnim putem Saobraznosti. Odatle proizlazi da ćovek putem Saobraznosti ima veze s Nebom. Naime, Anđeli ne misle poput ljudi prema prirodnim stvarima. Stoga ćovek, ako poznaje Nauku o Saobraznostima, može biti povezan sa Anđelima kroz misli svoga uma, odnosno biti s njima povezan kroz svog duhovnog ili unutarnjeg ćoveka.27 Da bi postojao taj spoj sa Nebom, Reć beše napisana u ćistim Saobraznostima. Naime, u Reći sve ima Saobraznost. Kad bi, dakle, ćovek vladao Naukom o Saobraznostima, razumeo bi Reć u njenom duhovnom znaćenju, te bi mu kroz to bilo dano da upozna tajne od kojih nema ni traga u doslovnom znaćenju. Naime, postoji u Reći doslovni i duhovni smisao. Doslovni smisao polazi od stvari kakve su one u svetu, a duhovni smisao od stvari kakve su one u Nebu. I pošto spoj Neba sa svetom postoji kroz Saobraznosti, to je bila   dana takva Reć, u kojoj je svaka jota saobražena.

115.  Bio sam poućen iz Neba da su Pradavni ljudi, koji su bili nebeski ljudi, mislili prema samim Saobraznostima,28  i da su im prirodne stvari služile samo zato da na taj naćin misle;da su ti ljudi, budući takvi, bili povezani s

Anđelima s kojima su razgovarali, te da je Nebo kroz njih bilo spojeno sa Zemljom; i da je otuda to vreme bilo nazvano Zlatnim vekom. Pisci antićkog sveta kažu ćak, govoreći o tom Veku, da su stanovnici Neba obitavali s ljudima i održavali s njima bliske veze, kao prijatelji s prijateljima. Takođe bejah poućen da su ljudi, koji su došli posle, mislili ne prema samim Saobraznostima, već prema Nauci i Saobraznostima, te da je i tada postojala veza s Nebom, ali ne tako duboka. Njihovo vreme nazvano je Srebrnim vekom; da još kasnije nastaše drugi koji su, istina, poznavali Saobraznosti, još uvek zato jer behu u dobrom prirodnom, iako ne i u dobrom duhovnom stanju. Njihovo vreme nazvano je Bakarni vek; da je posle toga Veka ćovek postupno postao Spoljašan, te konaćno Telesan29, i da je

tada Nauka o Saobraznostima potpuno izgubljena, a s njom i poznavanje Neba i mnogo toga što pripada Nebu. Ta su Doba nazvana Zlatno, Srebrno i Bakarno prema Saobraznostima, jer Zlato znaći nebesko dobro u kome su bili Pradavni; Srebro duhovno dobro u kome su bili Davni koji dođoše posle prvih, a Bakar prirodno dobro u kome je živelo neposredno potomstvo. A Gvožđe koje je dalo ime poslednjem Veku, znaći tvrdu istinu bez dobra.