Nebo se sastoji od neizbrojnih Društava

38.  Anđeli jednoga Neba nisu zajedno nego su razdeljeni u manja i veća Društva, prema razlikama u dobru ljubavi i vere u kojima su. Oni koji su u slićnom dobru, ti saćinjavaju isto Društvo u Nebu. Dobra su beskrajno raznolika; a svaki Anđeo je onakav kakvo je njegovo dobro.

39.  Anđeoska Društva udaljena su jedna od drugih prema razlikama u njihovim dobrima; jer razdaljine u duhovnom svetu dolaze od razlika u unutarnjim stanjima; stoga u Nebu razdaljine zavise od stanja ljubavi. Mnogo su udaljeni oni koji se mnogo razlikuju, a malo oni koji se malo razlikuju; slićnost je uzrok da su zajedno.

40.  Na isti su naćin uređeni i odnosi među pripadnicima istoga Društva, savršeniji, a to su oni koji se odlikuju dobrom, te su stoga u ljubavi, mudrosti i umu, ti su u sredini. Oni koji se odlikuju manje, ti su okolo na rastojanju, srazmernom smanjenju savršenstva. To je kao svetlost koja slabi od središta prema kraju: u sredini su oni koji su u najvećoj svetlosti, dok su oni na kraju u sve manjoj i manjoj svetlosti.

41.  Anđeli su sami od sebe nošeni prema onima kojima su slićni. Sa slićnima su kao među svojima i kao kod kuće, a sa ostalima kao sa strancima i kao van kuće. Kada su kod sebi slićnih, oni su u slobodi i u svakoj prijatnosti života.

42.  Otuda je jasno da dobro udružuje Anđele u Nebu, i da se Anđeli razlikuju prema vrsti dobra. Ipak, ne udružuju se oni sami, nego to ćini Gospod koji je Izvor dobra. SŠm On ih vodi, sastavlja, razdvaja i drži u slobodi kao i u dobru. Svakoga, dakle, On držiu životu njegove ljubavi, vere, uma i mudrosti, te prema tome i u blaženosti.

43.  Svi oni u slićnom dobru poznaju se međusobno, kao što ljudi na svetu poznaju svoje srodnike, saveznike i prijatelje. Oni se poznaju, iako se pre nikada nisu videli, zato štou drugome životu postoji samo duhovno sredstvo, privlaćnost i prijateljstvo, a sve što je duhovno pripada ljubavi i veri. To mi je bilo ponekad dano da vidim, kad sam bio u duhu, a to znaći odvojen od tela, u društvu Anđela. Neki su mi izgledali kao poznati od detinjstva, dok su mi drugi izgledali potpuno nepoznati. Oni koji su mi izgledali kao poznati od detinjstva, ti su se nalazili u stanju koje je bilo slićno mome, a oni koji su mi izgledali nepoznati, bili su u nekom neslićnom stanju.

44.  Svi oni koji saćinjavaju isto anđeosko Društvo imaju slićna lica u glavnim crtama, iako ne i u pojedinostima.

Ono ima unutarnji, srednji i spoljašni deo (intimum, medium ac ultimum)17; jer kad je ćovek bio stvoren, u njemu su sakupljene sve stvari Božanskog reda, tako da je on oblikom postao Božanski red, a time i Nebo u malom.18 Eto  zbog ćega ćovek saobraća s Nebom preko unutarnjeg u sebi i zbog ćega dolazi među Anđele posle smrti, među Anđele Unutarnjeg, Srednjeg ili Spoljašnjeg Neba, zavisno od toga kako je za života primao Božansko dobro i Božansko istinito proisteklo od Gospoda.

31.  Božansko19 koje potiće od Gospoda a koje se prima u Trećem ili Unutarnjem Nebu, naziva se Nebesko, pa se i Anđeli toga Neba nazivaju nebeskim; Božansko koje potiće od Gospoda koje se prima u Drugom ili Srednjem Nebu naziva se duhovnim, pa se stoga i Anđeli toga Neba nazivaju duhovnim; Božansko koje potiće od Gospoda a koje se prima u Spoljašnjem ili Prvom Nebu naziva se prirodnim; ipak, prirodno toga Neba nije kao prirodno na svetu: imajući u sebi i duhovnog i nebeskog, to se Nebo naziva i duhovnoprirodno i nebesko-prirodno, pa se i Anđeli,

njegovi stanovnici, nazivaju duhovno-prirodm i nebesko-prirodni; duhovno-prirodni oni koji primaju uticaj Srednjeg ili Drugog Neba a to je Duhovno Nebo, a nebeskoprirodni oni koji primaju uticaj Unutarnjeg ili Trećeg Neba a to je Nebesko Nebo. Duhovno-prirodni i nebeskoprirodni Anđeli razlikuju se medu sobom, ali ipak ćine jedno isto Nebo, jer su na istom stupnju.20

32.  U svakom Nebu postoji jedno Unutarnje i jedno Spoljašnje; oni koji su u Unutarnjem, nazvani su unutarnji  Anđeli a koji su u spoljašnjem, nazvani su spoljašnji Anđeli. Spoljašnje i Unutarnje u Nebu odnose se kao Voljno i Umno u ćoveku; Unutarnje kao Voljno, a Spoljašnje kao Umno; svako Voljno ima svoje Umno; jedno ne postoji bez drugoga. Voljno se može uporediti s plamenom, a Umno sa svetlošću koja od plamena potiće.

33.  Treba znati da Unutarnje u Anđelima određuje Nebo u kojem su; jer što je njihovo Unutarnje otvorenije prema Gospodu, to su oni više u Unutarnjem Nebu. Postoje tri stupnja Unutarnjeg, kako kod svakog Anđela i Duha, tako i kod ćoveka. Oni kod kojih je treći stupanj otvoren, ti su u Unutarnjem Nebu. Oni, pak, kod kojih je otvoren samo drugi ili prvi stupanj, ti su u Srednjem ili Spoljašnjem Nebu. Unutarnje se otvara primanjem Božanskog Dobrog i Božanskog Istinitog. Oni koji osećaju božanske istinei koji ih istoga ćasa unose u život, to jest u voljui u delo, ti su u Unutarnjem ili Trećem Nebu, i to prema primanju dobra iz osećanja za istinito. A oni koji ne uvode Božanske istine istoga ćasa u volju, nego u pamćenje, a zatim u razum, i koji ih potom hoće i ćine, ti su u Srednjem ili drugom Nebu. Oni pak koji žive moralno i veruju u Božansko, a koji se ne trude mnogo da budu poućeni, oni su u Spoljašnjem ili Prvom Nebu. Otuda je jasno da Nebo saćinjavaju unutarnja stanja (status interiorum), i da Nebo nije spolja nego unutra, a što Gospod ući govoreći: “Carstvo Božije neće doći da e vidi; niti će se kazati: evo ga ovđe ili eno onđe; jer, gle, Carstvo je Božije u vama” (Luka XVII. 20, 21).

34.  Svako savršenstvo raste prema Unutarnjem a opada prema Spoljašnjem zato što je Unutarnje bliže Božanskom i  u sebi ćistije, dok je Spoljašnje dalje od Božanskog i u sebi grublje. Anđeoska savršenost sastoji se u Umu, Mudrosti  i Ljubavi, u svakom dobrom, te stoga i u blaženstvu; ali ne u blaženstvu bez onoga prethodnoga, jer je bez toga blaženstvo spoljašnje a ne Unutarnje. Kako je Unutarnjost u AnđelŠ Unutarnjeg Neba otvorena, njihova savršenost nadilazi mnogo savršenost AnđelŠ Srednjeg Neba ćija je unutarnjost otvorena samo u drugom stupnju. Isto tako savršenost Anđela Srednjeg Neba nadilazi mnogo savršenost Anđela Spoljašnjeg Neba.

35.  Pošto među njima postoji takva razlika, to Anđeo jednog Neba ne može doći kod Anđela drugog Neba, to jest

onaj iz nižeg Neba ne može se uzdići niti onaj iz višeg spustiti. Onaj što dolazi iz nižeg Neba, njega obuzme nespokojstvo koje ide do bola, pa ne može ni videti one koji su u višem Nebu, a kamoli razgovarati s njima. Onaj, pak, koji se spusti iz višega Neba, lišen je svoje mudrosti, muca i oćajava. Kako još nisu bili poućeni da se Nebo sastoji od Unutarnjosti jednog Anđela, neki iz Spoljašnjeg Neba mislili su da će doživeti više nebesko blaženstvo,  ako uđu u Nebo u kome su Anđeli koji uživaju takvo blaženstvo; i bilo im je dozvoljeno da uđu. No, kad su tamo  ušli, nisu nikoga videli, mada su hteli, iako se tu nalazila velika množina Anđela, zbog toga što Unutarnje tih  stranaca nije bilo otvoreno toliko kao Unutarnje Anđela višeg Neba, pa prema tome ni njihov vid (nije bio otvoren toliko). Malo potom, osetiše takvu tegobu u srcu da su jedva osećali da li su živi ili ne; stoga pohitaše da se vrate u Nebo iz koga behu izašli, veseleći se kad se nađoše medu svojima, i obećavajući da više nikada neće tražiti nešto  više od onoga što odgovara njihovom životu. Tako isto videh Anđele, koji su bili sišli iz višeg Neba, lišene mudrosti u toj meri da više nisu znali kakvo je njihovo Nebo. Drugaćije je kad Gospod uzdigne Anđele iz nižega u više Nebo, da bi videli njegovu slavu, a što se dešava dosta ćesto. U tom slućaju Anđeli su prvo pripremljeni, a zatim ih prate Anđeli - posrednici preko kojih se održava veza. Iz svega ovoga oćigledno je da su Neba međusobno vrlo  razdvojena.

36.  U jednom istom Nebu svak može doći u dodir sa bilo kim, ali je zadovoljstvo druženja saobrazno srodnosti u dobru. No o ovome više u sledećim ćlancima.

37.  lako je Nebo tako razdeljeno da Anđeli jednoga Neba ne mogu doćiu dodir s Anđelima drugog, ipak Gospod

17   Prirodno ili puteno telo je samo ljuštura ili odelo za ova tri unutarnja sloja duha.

18   Da je ćovek mikrokosmos (svet u malom) prastaro je shvatanje koje je našlo svog odjeka i u Njegoša, u naslovu dela “Luća Mikrokozma”, tj. “Zublja ćovekova”.

19   Ovde se misli na Božansko Proistićuće, kao trećeg ćlana Trojstva, odnosno Trojice.

20   Ućenje o stupnjevima (gradus) je jedno od najizvornijih koje donosi T. Z. Vidi ovu knjigu br. 208,468, a osobito u delu BOžANSKA LJUBAV I MUDROST br. 184432. Stupnjevi savršenstva su ova tri (i kod anđela i kod ljudi): nebeski (najviši), duhovni (srednji) i prirodni (poslednji). U nebeskom se dobro voli radi samog toga dobra, u duhovnom se dobro voli iz poslušnosti prema istini vere, a u prirodnom zato što je ono prirodno uzvraćeno.

opšta, vrsna i posebna. Po opštoj podeli postoje dva Carstva, po vrsnoj tri Neba, posebnoj bezbrojna Društva. O svakoj od ovih podela biće reći u onome što sledi. Kaže se Carstva, jer se Nebo naziva “Carstvom Božijim”.

21.  Neki Anđeli Gospodnje Božansko primaju prisnije (interius magis) a neki manje prisno. Oni koji primaju prisnije, nazvani su Nebeski Anđeli, dok su oni drugi koji primaju manje prisno nazvani Duhovni Anđeli (angeli caelestes et angeli spirituales). Stoga je Nebo podeljeno u dva Carstva, od kojih se jedno zove Carstvo Nebesko (Regnum Caeleste), a drugo Carstvo Duhovno (Regnum Spirituale).

22.  Anđeli koji saćinjavaju Carstvo Nebesko nazivaju se unutarnjim ili višim zato što primaju Gospodnje Božansko prisnije; stoga se ono Nebo koje oni saćinjavaju naziva unutarnje ili više Nebo. Kaže se više ili niže, jer se više  stvari zovu unutarnjim a niže - spoljašnjim.

23.  Ljubav u kojoj su oni u Carstvu Nebeskom naziva se nebeska ljubav, dok se Ljubav u kojoj su oni u Carstvu Duhovnom naziva duhovna ljubav: nebeska ljubav je ljubav prema Gospodu, a duhovna ljubav prema bližnjem. A kako svako dobro pripada ljubavi jer što neko voli to je za njega dobro, to se dobro prvoga Carstva naziva nebesko dobro, a dobro drugoga Carstva duhovno dobro. Iz ovoga se jasno vidi po ćemu se razlikuju ova dva Carstva, naime da se ona odnose međusobno kao što se dobro ljubavi prema Gospodu odnosi prema dobru ljubavi prema Bližnjemu. Zbog toga što je dobro ljubavi prema Gospodu unutarnje dobro, kao i zbog toga što je ta ljubav unutarnja ljubav, nebeski Anđeli se nazivaju unutarnjim ili višim.

24.  Carstvo Nebesko naziva se još i svešteno (sacerdotale) Carstvo Gospodnje, a u Reći - Njegov Dom; a Duhovno Carstvo naziva se još Njegovo Carsko Carstvo (regnum regium Ipsius), a u Reći - Njegovo Prestolje (Thronus Ipsius): zbog Božanskog nebeskog Gospod je na svetu nazvan “Isus”, a zbog Božanskog duhovnog  “Hristos”.

25.  Anđeli Nebeskoga Carstva nadilaze mnogo u mudrosti i slavi Anđele Duhovnoga Carstva zbog toga što primaju Gospodnje Božansko prisnije, kao i zbog toga što su u ljubavi prema Njemu (in amore in Ipsum),16 pa tako Njemu bliži i jaće vezani za Njega. Nebeski Anđeli su takvi, zato što su primali i što primaju Božansko istinito neposredno  u svoj život, a ne posredno preko pamćenja i mišljenja, kao duhovni Anđeli; na taj naćin oni kao da imaju (istine) upisane u srcima; oni ih opažajui vide kao da suu njima, i nikada ne razmišljaju da li je nešto istinito ili ne. Njih Jeremija opisuje ovako: “Metnuću zavjet svoj u njih, i na srcu njihovu napisaću ga: i neće više ućiti prijatelj  prijatelja ni brat brata govoreći: poznajte Gospoda jer će znati svi od maloga do velikoga” (XXXI. 33, 34). A kod

Isaije nazivaju se “naućeni od Gospoda” (LIV 13), a sam Gospod ući, kod Jovana (VI. 45, 46), da su naućeni od Boga oni koje Gospod ući.

26.  Kaže se da oni prevazilaze ostale u mudrosti i slavi, jer su primali i primaju Božansko istinito nepoštedno u   svom životu. Jer ćim oni ćuju Božanske istine, oni ih primaju i ćine ih, a da to ne pamte, i ne razmišljaju je li to  zaista istina. Oni koji su takvi, znaju istoga trenutka, zbog uticaja koji dolazi od Gospoda, da li je ono što ćuju istinito, jer Gospod utiće neposredno u volju ćovekovu, a posredno, preko volje, u njegovo mišljenje; ili što je isto Gospod utiće neposredno u dobro a posredno preko dobra u istinito. Dobrim je nazvano ono što pripada volji, a istinitim ono što pripada pamćenju, te stoga i mišljenju. Svako istinito pretvara se u dobro, ćim uđe u volju. Ali, dok je istinito samo u pamćenju i u mišljenju, ono ne postaje dobro, ono ne živi, i nije pripojeno ćoveku; jer ćovek je ćovek zbog volje, pa tek onda zbog razuma, a ne zbog razuma odvojenog od njegove volje.

27.  Pošto je takva razlika između Anđela Nebeskog Carstva i Anđela Duhovnog Carstva, oni nisu zajedno niti se sastaju; postoji samo veza preko posrednićkih Društava anđeoskih, a koja se zovu nebeskoduhovna. Preko njih nebesko Carstvo utiće na Duhovno Carstvo. Otuda Nebo, iako podeljeno na dva Carstva ćini celinu. Gospod se uvek brine za takve Anđele posrednike, preko kojih se vrši veza i spajanje.

28.  Pošto se u onome što sledi mnogo govori o Anđelima jednog i drugog Carstva, ovde nije bilo reći o pojedinostima koje se na njih odnose.