VELIKA MAJKA

Pod pojmom Velike Majke u analitičkoj dubinskoj psiho-logiji se podrazumeva specifičan aspekt arhetipa majke i slike majke. Velika Majka je delotvorna praslika psihe, koja se ne može izvesti iz konkretnih iskustava sa majkom. Pojam je preuzet iz istorije religije i služi za označavanje transpersonalnih simbola, kao što su, na primer, boginje majke (1).

Za afirmaciju pojma Velike Majke posebno je zaslužan poznati Jungov učenik Erih Nojman iz Izraela (2). Ovaj autor je koncipirao sledeća dva karakteristična i simbolična oblika Velike Majke, naime njen "elementarni karakter" i "transformacioni karakter". Pod prvim, Nojman podrazumeva sva elementarna životna iskustva, kao što su: biti rođen i odgajan od majke, uživati njenu zaštitu, ali i da ona vlada vama i čvrsto vas drži. Bogat slikovni materijal iz najstarije istorije kulture čovečanstva potvrđuje ele-mentarni karakter ženskog: boginje iz praistorije i brojni simboli iz vremena matrijarhata, posude, simbolika grudi, seksualna simbolika itd. Negativne simbole čine strašna i ljudožderna majka, grob i podzemni svet.

Transformacioni karakter Velike Majke dolazi do izražaja u onim psihodinamičnim elementima i faktorima koji izazivaju neprestane promene, večito umiranje i nastajanje. Nasuprot konzervativnoj tendenciji elementarnog karaktera transformacija uzrokuje dinamičnu pokretnost, promenu i ponovno rodjenjc. Simboli za ovo su boginje sudbine, sveštenice i šamankc. U miste-rioznim kultovima ritualno se obavljaju mistična svadba i ponovno rođenje.

(1) Pojam Velike Majke vodi poreklo iz istorije religije i obuhvata različita ispoljavanja tipa boginje majke. On se, u prvom redu, uopšte nc tiče psihilogije, budući da sc slika Velike Majke u lom obliku javlja u praktičnom iskustvu veoma relko i pod sasvim posebnim uslovimn. Taj simbol je, razume se, derivat arhetipa majke. Ako se usudimo da istražujemo pozadinu slike Velike Majke sa psihološke sirane, onda moramo neminovno da za osnovu svog posmatranja uzmemo znatno opštiji arhetip majke. (GVV' 9/1, § 148)

(2) Kada analitička psihologija govori o praslici ili o arhetipu Velike Majke, ona se ne odnosi na nešto konkretno u prostoru i vremenu, nego na unutarnju sliku koja dela u ljudskoj psihi. Simbolični izraz ovog psihičkog fenomena čine figure i likovi velikih ženskih božanstava, koje je čovečanstvo predstavilo u svojoj umetnosti i u svojim mitovima.

Naslup ovog arhetipa i njegova delotvornosl mogu sc pratili kroz celu istoriju čovečanstva, jer se on može dokumcnlovati u obi-čajima, mitovima i simbolima iz ranog perioda čovečanstva - baš kao i u snovima, fantazijama i stvaralačkim oblicima zdravog i bolesnog čoveka našeg vremena. Radi pojašnjavanja onoga što analitička psihologija podrazumeva pod arhetipom, mi smo istraživali njegovu dinamiku ili emocionalnu komponentu, njegovu simboliku, sadržajnu komponentu i strukturu.

Dinamika i delovanje arhetipa izražava se, između ostalog, u energetskim procesima unutar psihe koji se odvijaju u nesvesnom, kao i između nesvesnog i svesti. Ovo sc delovanje manifestuje u pozitivnim i negativnim emocijama, u fascinacijama i projekcijama, ali i u strahu, osećanju nadjačavanja sopstvenog Ja i u manijskim stanjima uzviše-nosti, ali i depresije. Svako raspoloženje koje obuhvata celovitu ličnost izraz je dinamičkog delovanja nekog arhetipa, nezavisno od toga da li svest čoveka to raspoloženje prihvata ili odbacuje, da li ono ostaje nesvesno ili zahvata svest. (E. Neuman: Die Grosse Muller, VV'altcr, Oltcn 1974, slr.19)