SLIKA

U smislu jungovske dubinske psihologije slika čini - u obliku snova, imaginacija i fantazija - temeljnu formu odnosa između svesnog subjekta i inače nepristupačnih dubina nesvesnog. Duša prenosi u slikama psihodinamiku nesvesnog u svest. Duša stvara slike i simbole i ona sama je slika. U njena mnogostruka dejstva posebno se ubrajaju ona koja imaju zapažen značaj za subjektivno zdravlje i za occlovljenjc osobe. Dalje, u oblasti psihoterapije trebalo bi naglasiti terapcutsku funkciju slika i simbola. Prema novijim istraživanjima se smatra da slike i snaga predstava imaju posebno dejstvo na imunološki sistem čoveka. Time Jungovo vrednovanje simbolotvorne funkcije psihe dobija značaj i u medicini.

Slike i simboli su izvorniji i višeslojniji od jezika i stoga čine važnu osnovu ljudske komunikacije. Svi ljudi crpu svoje bitne poruke iz izvora kolektivnog nesvesnog, u kojem svi imaju udela. Stoga Jung đefiniše osnovnu konstituciju psihe kao "niz slika u najširem smislu... kao očiglednost životnih delatnosti izraženih u slikama". Psihoanalitički posmatrano, slike moraju iz tog razloga da se definišu višedimenzionalno. U beskonačni niz slika duše ubrajaju se ne samo naše individualne fantazije i snovi, nego i neprolazne slikovne predstave iz bajki, mitova i slike božanstava iz religija. Posebnu funkciju slika ima u nesvesnoj delatnosti mašte i mno-gostrukim prizorima iz mašte, jer ona predstavlja unutrašnju stvarnost i može da ima pozitivna i/ili negativna dejstva na svest i na celokupan život jedinke (1). Putem tih slika dobijamo uvid u svoju sadašnju svesnu i ujedno nesvesnu unutrašnju situaciju. Ukupna sadašnja situacija koncentriše se u slici, slično kao što kod simbola mnogostruki utisci i iskustva izgledaju kao da su izdignuti i spojeni. Zahvaljujući spletu određenih okolnosti (konstelacija), u duši se u jednom neprekidnom procesu rađaju slike, kao ogledalo i izraz svesne i nesvesne situacije koja se u ispravnom tumačenju mora poštovati (2). Naša svest veoma zavisi od toga da li imamo uvid u svoju ukupnu situaciju.

(1) Kada u ovom radu govorim o slici, onda time nc mislim na psihičko odslikavanje spoljnog objekta, već na shvatanje koje potiče od poetske upotrebe jezika, naime na sliku miišle, koja sc samo indirektno odnosi na opažanje spoljnjeg objekta. Ova slika više počiva na nesvesnoj aktivnosti mašte i kao njen produkt, ona se svesti prikazuje manje ili više stranom, kao u vidu kakve vizije ili halucinacije, ali bez ispoljavanja patološkog karaktera ovakvih pojava, tj. bez pripadnosti ma kakvoj kliničkoj slici bolesti. Slika nosi psihološki karakter kakve predstave iz mašte, a nikada nema kvazircalan karakter halucinacije, tj. ona nikada ne stoji umesto stvarnosti i uvek se razlikuje od čulne stvarnosti kao "unutarnja" slika. Po pravilu, njoj čak nedostaje svaka projekcija u prostoru, mada u izuzetnim slučajevima može čak da se u izvesnoj meri pojavi i iz spoljašnjeg sveta. Ovaj način pojavljivanja označava sc arhaičnim, ako nije u prvom redu patološke prirode, ali mu to ni u kom slučaju ne oduzima karakter arhaičnosti. Na primitivnom nivou, tj. u mentalitetu primitivnog, unutrašnja slika se lako prenosi u prostor kao vizija ili kao halucinacija čula sluha, a da ne poseduje patološka svojstva. (GW 6, § 759)

(2) Iako slici, po pravilu, ne pripada nikakav karakter stva-rnosti, ipak joj sc prema prilikama, može pridati veći značaj za duševno doživljavanje, tj. velika psihološku vrednost, koja predstavlja "unu-trašnju" stvarnost, koja u datom slučaju prevazilazi psihološki značaj "spoljašnje" stvarnosti. U tom slučaju jedinka sc nc orijentišc prema prilagođivanju stvarnosti, nego prema prilagođavanju unutrašnjim zahtevima.

Unutrašnja slika jc kompleksna veličina, sazdana od mate-rijala najrazličitije vrste i porekla. Ipak, lo nije nikakav konglomerat, već kompaktan proizvod koji ima svoj vlastiti i samostalni smisao. Slika predstavlja koncentrisani izruz celokupne psihičke situacije, a ne samo ili pretežno izraz običnih nesvesnih sadržaja. Slika je, doduše, izraz nesvesnih sadržaja, ali nc svih sadržaja uopšte, nego samo onih za koje postoji trenutna konstelacija. Ova konstelacija proističe, sjedne strane, iz sopstvene aktivnosti nesvesnog, a s druge strane iz trenutnog stanja svesti, koje uvek paralelno podstičc i aktivnost pripadajućih sublimi-nalnih materijala, dok usporava one koji joj nc pripadaju. Prema tome, slika je izraz i nesvesne i svesne trenutne situacije. Tumačenje njenog smisla nc može, dakle, polazili ni samo od svesnog ni samo od nesvesnog, nego od njihovih uzajamnih odnosa. (G\V 6, § 760)